an uong khoa hoc

Nhờ có men tiêu hóa, thức ăn thiên nhiên tuy có thành phần hóa học phức tạp nhưng cũng trở thành những chất đơn giản để cơ thể dễ hấp thu. Bộ máy tiêu hóa (gồm những khoang rỗng từ miệng tới hậu môn) có hai chức năng: chức năng tiết ra các men tiêu hóa tạo thành các phản ứng hóa học biến đổi thức ăn, và chức năng co bóp để đẩy thức ăn từ trên xuống dưới.

Khi thức ăn được phân giải thành các chất dinh dưỡng đơn giản nó sẽ được hấp thu - thẩm thấu qua niêm mạc của cơ quan tiêu hóa để vào máu.

Muốn cho men tiêu hóa tác động tốt tới thức ăn, khi ăn cân phải nhai kỹ. Nhai làm vỡ nát những màng chất xơ (xenlulôza) bao bọc các chất dinh dưỡng giúp cho các dịch tiêu hóa dễ thấm vào tận trong để phân giải các chất dinh dưỡng. Thí dụ: những hạt đậu khô và cứng tuy đã được nấu chín nhưng nếu ăn không nhai kỹ, nó sẽ bị tống ra theo phân vì không, được tiêu hóa; các tế bào cơ của thịt bị bao bọc bởi một màng tổ chức liên kết rất khó tiêu, nhai làm cho màng này vỡ ra và dịch vị sẽ tiêu được các chất dinh dưỡng của thịt ở phía trong.

�n không nhai kỹ, thức ăn sẽ khó tiêu, hoặc chỉ tiêu được một phần. Cách ăn này làm cho dạ dày, ruột chóng mệt và lâu ngày dễ phát sinh viêm dạ dày, ruột. Thức ăn không tiêu được bị đào thải gây lãng phí chất dinh dưỡng. Với những người đau dạ dày và ruột, dịch tiêu hóa bài tiết rất kém, nếu ăn không nhai kỹ bệnh dễ nặng thêm.

Rèn thói quen ăn uống tốt

Không ai ăn liên tục cả ngày mà ăn theo bữa. Song cơ quan tiêu hóa lại hoạt động liên tục, vì dạ dày chỉ đẩy thức ăn vào ruột non dần dần từng ít một.

Thói quen ăn theo từng bữa cố định vào những giờ nhất định là thói quen tốt. Nó sẽ hình thành phản xạ có điều kiện rất thuận lợi cho tiêu hóa. Dạ dày có phản xạ tiết dịch và co bóp tết vào đúng những giờ đã gây nên cảm giác đói, thèm ăn, ăn sẽ được nhiều và tiêu hóa hấp thu tốt. Lượng chất dinh dưỡng đưa vào cơ thể chia theo bữa hợp lý thì sẽ hấp thu tốt hơn. �n ba bữa ( sáng sớm, trưa, chiều tối): bữa sáng 30% tổng số calo của ngày; bữa trưa 45 - 50%; bữa chiều 20 - 25% thì hấp thu prôtêin cao hơn cả (khoảng 85% ). Nếu chỉ ăn hai bữa ? sáng sớm, chiều tối thì chỉ hấp thu 75% prôtêin.

Bình thường bữa ăn sáng sớm và buổi trưa là hai bữa ăn chính cần có nhiều năng lượng đề "chi dùng" cho mọi hoạt động. Bữa ăn cần có nhiều prôtêin vì prôtêin lưu ở dạ dày lâu để kích thích sự bài tiết dịch vị nhiều hơn các thức ăn khác. Thịt, cá.. ăn ở hai bữa này là tốt. Ngược lại, bữa ăn chiều tối cần phải ăn nhẹ dễ tiêu có nhiều rau, quả và lượng prôtêin vừa phải để hệ tiêu hóa được nghỉ ngơi và thần kinh khỏi bị kích thích khi ngủ. Song với những người lao động ban đêm là chính thì bữa ăn chiều tối lại cần nhiều chất hơn bữa ăn sáng, vì thế khẩu phần ăn của từng bữa cần cụ thể, linh hoạt, thích hợp với hoàn cảnh và điều kiện của từng gia đình.

Nhiều người có thói quen tốt là ăn uống điều độ. Thức ăn dù ngon, dù không vẫn "cơm ba bát" - nghĩa là chỉ ăn với số lượng cố định. Dù rất đói cũng không ăn quá no. �n xong nằm nghỉ ngơi mươi phút hoặc 20 lững thững đi bách bộ vài trăm mét cũng là những điều nên làm.

Thói quen ăn uống xả láng, đã ăn, ăn cực no là cách ăn không tốt, nặng dạ dày, hấp thu giảm. �n uống quá dễ dãi, ngồi giữa đường, giữa chợ đông người qua lại bụi bặm là thôi quen ăn uống thiếu vệ sinh, thiếu văn minh.

Khi mang thai, đẻ chỉ ăn nước mắm chưng hoặc muối rang còn thịt, cá, rau tươi, quả ngọt... kiêng tất là cách ăn phản khoa học, làm cho cơ thể bị thiếu nhiều chất dinh dưỡng, ảnh hưởng xấu tới sửc khỏe.

Tạo được hệ tiêu hoá cao nhất

Khả năng tiêu hóa phụ thuộc vào tốc độ thức ăn được tiêu hóa. Các nhà dinh học đánh giá khả năng tiêu hóa thức ăn bằng cách tính hệ số tiêu hóa- Có nghĩa là tỉ lệ số lượng thức ăn được hấp thu so với số lượng ăn vào trong một thời gian nhất định. Thức ăn tiêu hóa chậm là thức ăn khó tiêu. Do ăn vội không nhai kỹ. Do thức ăn nhiều chất béo. Ngược lại thức ăn nhai kỹ hoặc những thức ăn thái nhỏ, nấu nhừ sẽ tiêu hóa nhanh vì dịch tiêu hóa dễ thấm vào từng phần thức ăn.

Các chất dinh dưỡng có tốc độ tiêu hóa không như nhau: gluxít tiêu hóa nhanh hơn prôtêin; prôtêin tiêu hóa nhanh hơn lipít. Theo định nghĩa thông thường thì khả năng tiêu hóa tốt nghĩa là không có cảm giác khó chịu trong thời gian tiêu hóa. Trong một bữa ăn hỗn hợp, hệ số tiêu hóa gluxít là 95,6%; lipít là 94%; prôtêin là 84,5%. Hệ số sử dụng cho một bữa ăn hỗn hợp là 90-95%. �n nhiều thức ăn thực vật có hệ số sử dụng thấp hơn bữa ăn có nhiều thức ăn động vật. Thói quen ăn uống, cách nấu nướng cũng có nhiều ảnh hưởng đến tiêu hóa: Ví dụ: đường ăn từng miếng, từng thìa sẽ làm cho niêm mạc dạ dày dễ bị kích thích vì nồng độ đường trong dung dịch ở dạ dày quá đậm đặc; song nếu đường được trộn lẫn với thức ăn thì không ảnh hưởng gì. Dầu mỡ ăn vừa phải thì hấp thu tốt, nhưng nếu quá nhiều lại xào, rán ở nhiệt độ cao, thức ăn chín kỹ lại không tốt cho tiêu hóa vì mỡ nhiều bao bọc thức ăn gây lâu tiêu; thức ăn prôtêin đông tụ cứng quá làm cho men tiêu hoá ít động động đến. Ngoài ra, dầu mỡ đun ở nhiệt độ quá cao còn sinh ra chất acrôlêin kích thích niêm mạc dạ dày và gây độc.

Tóm lại, muốn tiêu hoá tốt, thức ăn cần phải cắt, thái hợp lý, nấu chín đúng độ và ăn phối hợp cân đối nhiều loại lương thực, thực phẩm... thì mới tạo được một hệ số tiêu hoá cao nhất trong điều kiện cho phép.

theo http:// vnn.vn